![]() |
Bệnh Đái tháo đường típ 2 chiếm đến 90-95% bệnh nhân Đái tháo đường. Ngày nay tỷ lệ bệnh đái tháo đường típ 2 ngày càng tăng trên toàn thế giới do chế độ ăn uống và lối sống ít vận động. Vùng Châu Á Thái Bình Dương trong đó có Việt Nam, là một trong những nơi trên thế giới có nguy cơ mắc bệnh Đái tháo đường típ 2 rất cao.
Nguyên nhân của bệnh Đái tháo đường típ 2
Không như đái tháo đường típ1 là do tuyến tụy không tiết ra insulin cho nhu cầu cơ thể, bệnh Đái tháo đường típ 2 có hai cơ chế bệnh sinh liên hệ mật thiết với nhau đó là sự đề kháng insulin và rối loạn trong sự tiết insulin.
Liên quan đến việc duy trì sự cân bằng và ổn định của mức đường huyết (glucose máu), có 3 yếu tố là sự tiết insulin, sự chuyển nạp insulin vào các tế bào của cơ thể để chuyển hóa glucose, và sự ức chế sản xuất insulin từ gan và ruột.
Sự đề kháng insulin
Sự đề kháng insulin là một trong những nguyên nhân quan trọng gây bệnh đái tháo đường típ 2. Để dễ hiểu về sự đề kháng insulin ở các mô trong cơ thể ta hình dung như sau: Insulin muốn vào trong tế bào để tham gia quá trình chuyển hóa glucose thì phải đi qua màng tế bào. Lượng insulin cần để qua màng tế bào phụ thuộc vào độ nhạy cảm của màng tế bào với insulin. Khi cơ thể có sự đề kháng insulin, độ nhạy của màng với insulin giảm đi, khi đó cần phải có một lượng insulin nhiều hơn bình thường mới đi qua màng tế bào được.
Độ nhạy của màng tế bào: Hãy tưởng tượng màng tế bào của bạn là một nền nhà và lượng insulin là nước mưa ngoài đường. Khi không có đề kháng insulin thì màng tế bào giống như cái nền nhà thấp và chỉ cần một lượng ít nước mưa (insulin) thì nước đã tràn vào nhà. Khi nền nhà được nâng cao lên (có đề kháng insulin) thì phải cần một nước mưa nhiều hơn nước mới tràn vào nhà được.
Nền nhà càng nâng cao (đề kháng insulin càng tăng) thì lượng nước mưa (insulin) cần phải tăng lên để có thể tràn vào nhà.
Tại sao sự đề kháng insulin tăng lên?
Sự đề kháng insulin tăng lên khi cơ thể bị mập phì, nhất là mập phì kiểu nam (mỡ chủ yếu phân bố ở vùng bụng) hoặc do ảnh hưởng của yếu tố di truyền. Thí dụ: xác suất để anh chị em sinh đôi cùng trứng cùng bị ĐTĐ típ 2 lên đến 90-100%; Bệnh nhân bị ĐTĐ típ 2 thường có người có quan hệ trực hệ cùng bị ĐTĐ típ 2; nhiều chủng tộc, sắc dân dễ bị ĐTĐ hơn những chủng tộc khác. Yếu tố môi trường, ăn uống, lối sống kém vận động cũng là những nguyên nhân quan trọng gây tăng sự đề kháng insulin. Vùng sinh sống thành thị, nông thôn cũng tạo ra sự khác nhau về tỉ lệ bệnh.
Sự giảm tiết insulin
Là hậu quả của tình trạng đề kháng insulin ở bệnh nhân ĐTĐ típ 2. Do lượng insulin cần cho nhu cầu chuyển hóa của cơ thể ngày càng tăng lên, tụy sẽ phải sản xuất insulin nhiều lên tương ứng dẫn đến chức năng bị suy giảm rối sau đó khả năng sản xuất insulin ở tụy sẽ ngày càng giảm dần.
Như vậy nguyên nhân của bệnh Đái tháo đường típ 2 là do sự phối hợp giữa sự tăng đề kháng insulin và giảm tiết insulin.
Các yếu tố khác tác động lên sự đề kháng và giảm tiết insulin
Những diễn biến trong quá trình phát triển lúc bào thai và thời niên thiếu như giảm cung cấp năng lượng hoặc protein có tác động đến sự giảm tiết insulin và rối loạn dung nạp glucose lúc trưởng thành. Do đó, trẻ nhẹ cân lúc sinh hoặc nhẹ cân lúc một tuổi sẽ có nguy cơ cao bị bệnh ĐTĐ típ 2 lúc đứng tuổi. Hoặc là bào thai nằm trong môi trường mẹ bị bệnh đái tháo đường sẽ dễ bị (ĐTĐ) trong thời trẻ và lúc đứng tuổi (đã loại trừ yếu tố di truyền)
Các biểu hiện lâm sàng của bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) típ 2
Không giống như bệnh ĐTĐ típ1 có những triệu chứng rất rõ rệt như ăn nhiều, uống nhiều, gầy nhiều, tiểu nhiều, sút cân bệnh nhân bị ĐTĐ típ 2 thường có những biểu hiện mờ nhạt rất khó xác định.Trong đa số các trường hợp, triệu chứng thường âm ỉ, không rõ ràng. Bệnh có thể xuất hiện từ rất lâu nhưng bệnh nhân lại không thể nhận biết được.
Bệnh ĐTĐ típ 2 thường được phát hiện trong các trường hợp sau:
Do bệnh ĐTĐ típ 2 thường xuất hiện âm ỉ, có những bệnh nhân lúc phát hiện ra thì bệnh đã có những biến chứng của ĐTĐ nên ta phải tầm soát ĐTĐ típ 2.
Các bài khác: |